Borelioza jest wielonarządową chorobą wywołaną przez bakterie rodzaju Borrelia.

Do zarażenia dochodzi po pokąsaniu przez kleszcza.

Nimfy kleszczy są mniejsze niż postaci dorosłe i mogą pozostać niezauważone. Znaczny odsetek osób chorych nie pamięta faktu pokąsania przez kleszcza. Uważa się, że do zarażenia może dojść jeśli kleszcz był w skórze żywiciela przez co najmniej 24 godziny.

Objawy skórne

Typowym objawem skórnym wczesnej boreliozy jest rumień wędrujący (ang. erythema migrans), który pojawia się w miejscu pokąsania przez kleszcza nie wcześniej niż po trzech dniach, niekiedy wiele tygodni później.

• Niewielkie zaczerwienienie pojawiające się zaraz po pokąsaniu i zanikające po kilku dniach nie jest rumieniem wędrującym. Jest to reakcja alergiczna podobna do występującej po ugryzieniu komara.
• Rumień wędrujący może mieć wygląd tarczy strzelniczej z koncentrycznymi przejaśnieniami lub mieć postać zaczerwienienia o jednolitym zabarwieniu.
• Rumień wędrujący rzeczywiście „wędruje” – zwiększa swoją średnicę, niekiedy aż do kilkudziesięciu cm. Zmiana rumieniowa w miejscu pokąsania o średnicy powyżej 5cm jest uznawana za rumień wędrujący.
• Rumień wędrujący może zniknąć bez leczenia. Borelioza zapewne odezwie się później w postaci rozsianej.
• Rumień wędrujący może w ogóle nie pojawić się w przebiegu boreliozy. Pierwsze objawy będą dotyczyły innych narządów.
• Leczenie antybiotykiem, również w fazie rumienia wędrującego, może doprowadzić do reakcji Herxheimera – może wystąpić przejściowe pogorszenie objawów choroby z odczynem gorączkowym, którego wcześniej nie było.

 UWAGA: Osoba, na skórze której pojawił się rumień wędrujący wymaga natychmiastowego leczenia antybiotykiem bez żadnych dodatkowych badań. Zgłoś się do lekarza!

 

Możliwe są również zmiany skórne występujące w innym miejscu niż pokąsanie kleszcza (rumień mnogi). W późnej boreliozie, po wielu latach choroby, występuje zanikowe zapalenie skóry.

 

Objawy stawowe

Postać stawowa boreliozy dotyczy zwykle dużych stawów: kolanowych, nadgarstkowych, skokowych. Obserwuje się zapalenie stawów z obrzękiem i wzmożonym uciepleniem. U dzieci często występuje jedynie ból stawów.

 

Objawy neurologiczne

Objawy mogą dotyczyć ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego. U dzieci najczęstszą manifestacją tej postaci choroby jest porażenie nerwu twarzowego. Jego typowe objawy są łatwe do zauważenia: następuje upośledzenie ruchów mimicznych połowy twarzy. Neuroborelioza może objawiać się również pod postacią zapalenia korzeni nerwowych, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych bądź innych zespołów chorobowych.

 

Inne objawy

Borelioza jako choroba wielonarządowa może dotyczyć również serca, gałki ocznej i innych narządów.

Chorobę rozpoznaje się na podstawie jej objawów. Niekiedy niezbędne jest wykonanie badań dodatkowych. Bezpośrednie wykrywanie bakterii (metodą PCR, hodowla) w przypadku boreliozy ma bardzo ograniczone zastosowanie. Stosuje się metody pośrednie – wykrywanie przeciwciał. Niestety obecnie nie istnieje test laboratoryjny, który ze 100% pewnością potwierdziłby boreliozę. Nie istnieje też badanie, które pozwoliłoby w 100% chorobę tę wykluczyć.

W chwili obecnej nie ma szczepionki, która chroniłaby ludzi przed zachorowaniem na boreliozę.

Istnieje kilka prostych zaleceń, które mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania na tę chorobę. Warto zaznajomić z nimi Twoje dziecko gdy jedzie samo w miejsca, gdzie kleszcze mogą być obecne:

• ubierz się odpowiednio
  Należy zakładać ubranie szczelnie przylegające do ciała, długie rękawy, długie spodnie, nakrycie głowy. Warto wybrać ubranie w jasnych kolorach co pozwoli łatwiej zauważyć chodzące na nim kleszcze zanim dojdzie do pokąsania.
• użyj repelentów
  Na miejsca nieosłonięte wskazana jest aplikacja repelentów, które odstraszają kleszcze. Dobierz odpowiednie preparaty w zależności od wieku dziecka.
• codziennie sprawdzaj skórę
  CODZIENNIE sprawdzaj czy na skórze nie ma kleszczy. Zauważone jak najszybciej usuń.
• wykąp się po powrocie
  Zmień ubranie niezwłocznie po powrocie – kleszcze mogą wciąż po nim chodzić. Wskazana jest kąpiel, która pozwoli usunąć kleszcze z miejsc gdzie są trudno widoczne.

Leczenie boreliozy polega na podawaniu antybiotyków.

Kleszcze to pajęczaki. Kilka gatunków można spotkać w Polsce. Obok osobników dorosłych w ich cyklu rozwojowym występują również nimfy, które są wyraźnie mniejsze oraz niezwykle żarłoczne. Nimfy z powodzeniem mogą pozostać niezauważone przez kilka dni oraz samoczynnie odpaść od skóry. To jedna z przyczyn, która powoduje iż istotny odsetek osób chorych na boreliozę nie pamięta pokąsania przez kleszcza!

UWAGA: Zapamiętaj miejsce pokąsania. Jeśli w tym miejscu, nawet po kilku tygodniach, pojawi się rumień o średnicy przekraczającej 5cm niezwłocznie udaj się do lekarza. Prawdopodobnie będzie niezbędne leczenie, które lekarz zleci bez żadnych dodatkowych badań.

Na pewno już wiesz, że kleszcza nie należy smarować masłem czy lakierem do paznokci. Chwyć go pincetą najbliżej skóry jak to możliwe. Stabilnym ruchem wysuń do góry. Możesz też użyć jednego z licznych narzędzi do usuwania kleszczy dostępnych na rynku.  Postępuj zgodnie z instrukcjami producenta.

Niezwykle istotny jest czas! Im wcześniej usuniesz kleszcza tym ryzyko zachorowania na boreliozę będzie mniejsze! Najlepiej byś usunął kleszcza w pierwszej dobie po pokąsaniu.

W mojej ocenie nie warto. Znaczny odsetek kleszczy przenosi boreliozę. Zarażony może być nawet co trzeci kleszcz. Nawet jeśli kleszcz, który pokąsał Ciebie lub Twoje dziecko był zarażony nie jest to równoznaczne z zachorowaniem i koniecznością  podawania antybiotyku. Gdyby zastosować takie postępowanie,  antybiotyki przez wiele tygodni musiałoby bez powodu przyjmować tysiące osób. Skutki byłyby opłakane.

Szczególnie przestrzegam przed badaniem kleszczy w niecertyfikowanych laboratoriach nie mających nic wspólnego z rzetelnymi badaniami. Gdy ktoś obiecuje: 100% GWARANCJI, a w opisie zamiast naukowego wyjaśnienia metody znajdziesz informacje, iż metoda pomiaru jest NAJDOKŁADNIEJSZA i NAJNOWOCZEŚNIEJSZA to znak, że ktoś chce się nadmiernie wzbogacić Twoim kosztem.

Nie. Nie ma przekonujących dowodów na transmisję boreliozy w opisany w pytaniu sposób.

Borelioza i jej objawy mogą w istotny sposób wpływać na kondycję przyszłej matki i tym samym jej dziecka. Borelioza w ciąży będzie wymagała leczenia. Nie wszystkie stosowane w leczeniu boreliozy antybiotyki można stosować w ciąży. Twój lekarz pomoże wybrać taki, który będzie bezpieczny dla Ciebie i Dziecka.

Aktualne standardy obowiązujące w Polsce, zalecają rozważenie podania profilaktycznie jednej dawki doksycykliny (200mg) w przypadku mnogiego pokłucia przez kleszcze. Takiego postępowania nie zaleca się u dzieci. Podobne zalecenia obowiązują w USA.

Nie warto! Rozsądniej będzie zapytać Twojego lekarza dokładnie kiedy, gdzie i jakie badania wykonać. W ten sposób zaoszczędzisz mnóstwo pieniędzy oraz oszczędzisz sobie /dziecku dyskomfortu związanego z niepotrzebnym pobraniem krwi do badań.

Tak, niestety tak!

Może się zdarzyć, iż pomimo ujemnych wyników testów jesteś chory na boreliozę. Będzie tak np. wtedy, gdy badanie wykonasz za wcześnie po pokąsaniu przez kleszcza. To tylko jedna z wielu przyczyn, które powodują , iż pomimo przejściowo ujemnych wyników badań pokąsany przez kleszcza człowiek może jednak być chory na boreliozę.

Nie koniecznie. Może się zdarzyć, że nie jesteś zarażony!

Jest wiele przyczyn, które powodują, że wynik jest FAŁSZYWIE dodatni. Testy serologiczne (ELISA i Western blot) nie wykrywają patogenu – bakterii Borrelia a jedynie przeciwciała wytworzone przez człowieka. Może się zdążyć, iż testy te wykryją przeciwciała przeciwko innemu podobnemu patogenowi. Inny przykład to powszechna choroba jaką jest mononukleoza zakaźna – chory na nią człowiek produkuje przeciwciała heterofilne. Ich obecność we krwi sprawia, że testy serologiczne na wiele różnych chorób mogą być dodatnie w czasie trwającego czasem wiele tygodni zakażenia wywołującym mononukleozę wirus Espteina-Barr. Jest jeszcze wiele innych przyczyn sprawiających, iż dodatni wynik badania nie zawsze świadczy o chorobie.

Bakterie Borrelia mają wiele „odmian” nabywanych serogatunkami. Poszczególne testy ELISA mogą być zoptymalizowane do wykrywania innych serogatunków niż te występujące na terenie, gdzie mieszkasz. Wybrany przez Ciebie specjalista będzie w stanie doradzić Ci gdzie i jakie testy wykonać.

Oba testy są testami pośrednimi. Nie wykrywają bakterii ale przeciwciała – odpowiedź gospodarza na zakażenie.

Test ELISA mierzy miano przeciwciał wytwarzanych przez człowieka przeciwko kilku antygenom znajdującym się na powierzchni bakterii. Wynik na charakter ilościowy – jest liczbą wskazującą na miano przeciwciał. Obok zobaczysz jaką wartość należy uznać za ujemną, wątpliwą i dodatnią. Nawet gdy jesteś całkowicie zdrowy nie spodziewaj się wyniku równego ZERU.

Test Western blot. Każda bakteria, w tym Borrrelia na swojej powierzchni posiada wiele białek. Każde z tych białek może wzbudzić u gospodarza reakcję układu immunologicznego – produkcję przeciwciał. To właśnie te przeciwciała są wykrywane w teście Western blot. Test ten wykrywa i rozdziela przeciwciała przeciwko poszczególnym antygenom bakterii. Każdy pojedynczy prążek odpowiada przeciwciału przeciwko jednemu antygenowi tj. jednemu białku znajdującemu się na powierzchni bakterii. Miano przeciwciał nie zostanie oznaczone – nie będzie wyniku liczbowego miana. Ważna jest liczba prążków. Im jest ich więcej tym większa pewność, że mamy rzeczywiście do czynienia z boreliozą.

Nie. W przypadku boreliozy przełączenie immunologiczne z przeciwciał IgM na IgG może być u niektórych osób opóźnione. U tych osób przeciwciała w klasie IgM mogą być wykrywane przez wiele miesięcy, a nawet lat po skutecznym wyleczeniu. Przeciwciała w klasie IgG są zawsze obecne przez długi okres czasu po zakażeniu i sama ich obecność nie jest wykładnikiem choroby. Właściwa interpretacja wyników badań laboratoryjnych możliwa jest tylko w powiązaniu z objawami klinicznymi i powinna być przeprowadzona przez wybranego przez Ciebie specjalistę. W niektórych przypadkach to naprawdę trudne zadanie!

Tak. Wczesne postaci choroby bardzo dobrze odpowiadają na leczenie. W późnych postaciach może być potrzebne powtarzanie kuracji antybiotykowej, a niespecyficzne objawy mogą być zgłaszane przez długi okres czasu.

Niestety podobnie jak w przypadku innych chorób bakteryjnych obecność przeciwciał nie gwarantuje, że w przypadku ponownego pokąsania przez kleszcza nie dojdzie do kolejnego zakażenia.

ILADS to skrót od International Lyme And Associated Diseases Society. Skupieni w ILADS lekarze prezentują odmienne od oficjalnego podejście do diagnostyki i leczenia boreliozy. Proponowana jest trwająca wiele miesięcy lub nawet lat agresywną kuracja skojarzona kilkoma antybiotykami. W swojej praktyce spotkałem kilkoro dzieci leczonych tą metodą. Były to małe dzieci chorujące na przewlekłe, nieuleczalne choroby zaburzające rozwój ośrodkowego układu nerwowego. Rozumiem desperację rodziców chcących by ich dziecko było zdrowe nawet jeśli nie jest to możliwe. Nie rozumiem i nie podzielam motywacji lekarzy stosujących w takich przypadkach wielomiesięczną a czasem wieloletnią kurację antybiotykami z powodu rzekomej boreliozy.